28-29-май 2011-жылы Тажикстандын Баткен облусунун Баткен районундагы Ак-Татыр айыл округунун Орто-Боз айылында, Согди облусунун Исфара районундагы Ак-Сай айыл округунун Ак-Сай айылында жана "тынчтыкты жана коңшулаштыкты бекемдөөдө аялдардын жана жаштардын үнү"долбоорунун катышуучуларынын сүрөттөрүнүн мобилдик көргөзмөлөрү өткөрүлгөн. Долбоор социалдык интеграция борбору аркылуу ОЭК (Сорос фонду) тарабынан каржыланат. Көргөзмө учурунда фото-изилдөөнүн катышуучулары өздөрү тарткан жана даярдаган фотосүрөттөрдү жана окуяларды презентациялашты, ошондой эле кыргыз жана тажик чек ара жамааттарынын өкүлдөрүнүн ортосунда биргелешкен талкуулар өткөрүлдү.
Көргөзмөлөрдө долбоордун катышуучу Фото изилдөөчүлөрү тарткан 2000ге жакын сүрөттөрдөн тандалган жүздөн ашык сүрөттөр көрсөтүлдү. Сүрөттөр күн сайын жамааттарды курчап турган жашоонун сюжеттерин чагылдырат: чек ара, сынган суу түтүгү жана тешиктери жамалган суу лотогу, куурап калган жайыттар жана жансыз талаалар, жаштар тегеректеп, көчөлөрдөгү жолсуз нерселер – тигил же бул жол менен чыр-чатактарга байланыштуу. Сүрөттөрдү карап чыккандан кийин, чыр-чатактын себеби адамдар эмес, суу, жер жана башка ресурстардын жетишсиздиги, жумушсуздук жана суусуз инфраструктура жана белгисиз чектер экендигин түшүнүшөт.
Муну түшүнүү, кабыл алуу жана түшүнүү менен адамдар бири-бирине сабырдуу болушат. "Биздин душмандар кошуналар эмес, таштанды төгүүчү жайлар, суу менен жердин жетишсиздиги, кургакчылык жана сел. Келгиле, бири — бирибизден душмандыкты көрбөй, жалпы көйгөйлөр менен бирге күрөшөлү", - долбоордун координатору Күлүйпа Акматованын көргөзмөлөрдөгү куттуктоо сөзү жана катышкан ар бир жамаатка белек фотоаппараттарын тапшыруу учурундагы сөздөрү.
Көргөзмөгө жергиликтүү формалдуу бийликтин өкүлдөрү, айыл лидерлери жана активисттери, фото-изилдөөнүн катышуучулары, коңшулаштыкты бекемдөө боюнча топтун мүчөлөрү, ошондой эле "өз коомчулугун жаштардын жана аялдардын көзү менен көрүүнү"каалагандар келишти. Белгилей кетүүчү нерсе, долбоорго катышуу үчүн аялдар менен жаштарды тандоо кокустук эмес, анткени алар – аялдар жана жаштар – социалдык жактан аярлуу, коомчулукта алардын үнү угулбайт. Өз үнүн көрсөтүп, ушундай жол менен өз пикирин билдирүү менен, алар өз жамааттарында тынчтыкты жана ынтымакты орнотууга жеке салым кошо алышат.
Бул чек ара жамааттарында этностор аралык чыр-чатактарды күн сайын чечүү жана башкаруу кыйын болуп баратат. Бирок, бул жамааттардын жашоочулары өздөрү белгилегендей, тынчтыкты жана улуттар аралык ынтымакты сактоо боюнча мындай жакшы демилгелер коңшулук мамилелерди өнүктүрүүнүн жаңы негиздерин түзөт, бул, албетте, тынчтык келечекке үмүт берет.
Көргөзмөлөрдө долбоордун катышуучу Фото изилдөөчүлөрү тарткан 2000ге жакын сүрөттөрдөн тандалган жүздөн ашык сүрөттөр көрсөтүлдү. Сүрөттөр күн сайын жамааттарды курчап турган жашоонун сюжеттерин чагылдырат: чек ара, сынган суу түтүгү жана тешиктери жамалган суу лотогу, куурап калган жайыттар жана жансыз талаалар, жаштар тегеректеп, көчөлөрдөгү жолсуз нерселер – тигил же бул жол менен чыр-чатактарга байланыштуу. Сүрөттөрдү карап чыккандан кийин, чыр-чатактын себеби адамдар эмес, суу, жер жана башка ресурстардын жетишсиздиги, жумушсуздук жана суусуз инфраструктура жана белгисиз чектер экендигин түшүнүшөт.
Муну түшүнүү, кабыл алуу жана түшүнүү менен адамдар бири-бирине сабырдуу болушат. "Биздин душмандар кошуналар эмес, таштанды төгүүчү жайлар, суу менен жердин жетишсиздиги, кургакчылык жана сел. Келгиле, бири — бирибизден душмандыкты көрбөй, жалпы көйгөйлөр менен бирге күрөшөлү", - долбоордун координатору Күлүйпа Акматованын көргөзмөлөрдөгү куттуктоо сөзү жана катышкан ар бир жамаатка белек фотоаппараттарын тапшыруу учурундагы сөздөрү.
Көргөзмөгө жергиликтүү формалдуу бийликтин өкүлдөрү, айыл лидерлери жана активисттери, фото-изилдөөнүн катышуучулары, коңшулаштыкты бекемдөө боюнча топтун мүчөлөрү, ошондой эле "өз коомчулугун жаштардын жана аялдардын көзү менен көрүүнү"каалагандар келишти. Белгилей кетүүчү нерсе, долбоорго катышуу үчүн аялдар менен жаштарды тандоо кокустук эмес, анткени алар – аялдар жана жаштар – социалдык жактан аярлуу, коомчулукта алардын үнү угулбайт. Өз үнүн көрсөтүп, ушундай жол менен өз пикирин билдирүү менен, алар өз жамааттарында тынчтыкты жана ынтымакты орнотууга жеке салым кошо алышат.
Бул чек ара жамааттарында этностор аралык чыр-чатактарды күн сайын чечүү жана башкаруу кыйын болуп баратат. Бирок, бул жамааттардын жашоочулары өздөрү белгилегендей, тынчтыкты жана улуттар аралык ынтымакты сактоо боюнча мындай жакшы демилгелер коңшулук мамилелерди өнүктүрүүнүн жаңы негиздерин түзөт, бул, албетте, тынчтык келечекке үмүт берет.