Кыргызстан үчүн айыл чарбасы маанилүү экономикалык тармак жана калктын жашоо-турмушу менен жыргалчылыгынын маанилүү булактарынын бири. Ички дүң өнүмдү өндүрүү түзүмүндө айыл чарбасынын үлүшү 40% ды түзөт, андан тышкары, айыл чарба тармагында өлкөнүн 750 миңге жакын экономикалык активдүү калкы иштейт.
Негизги фактылар
Жүзөгө ашырылган жылдары: 2009-жыл
Аткарыла турган жер: Чүй, Ош, Жалал-Абад, Ысык-Көл облустары
Донор: Бириккен Улуттар Уюмунун Азык-түлүк жана айыл чарба уюму
Байланыштар: ruraldevelopmentfund2020@gmail.com
веб-сайт: www.rdf.kg
Долбоордун максаты
2009-жылы жазында Бириккен Улуттар Уюмунун Азык-түлүк жана айыл чарба уюму дүйнөлүк кризистин айыл чарба тармагына тийгизген таасирин баалоо үчүн бир эле учурда төрт өлкөдө: Кыргызстан, Венгрия, Армения жана Украинада каржылоону чечкен.
Айыл чарба жана азык-түлүк сектору жөнүндө толук толук маалымат алуу үчүн эки чакан тармак тандалды: бири айыл чарба, экинчиси мал чарбачылыгы. Кыргызстандын агрардык секторунун глобалдык кризиске экономикалык көз карандылыгынын деңгээлин аныктоо үчүн төмөнкүдөй маанилүү продукт тизмектери тандалды: буудай, күн карама жана сүт. Мындай тандоо алардын кирешесинин өлкөнүн өндүрүшүндөгү жана ички жана тышкы соодадагы олуттуу үлүшүнө байланыштуу болду.
Долбоордун жайгашкан жери
РДФ командасы тарабынан жүргүзүлгөн Кыргызстандагы изилдөө 2009-жылдын июль айынан октябрь айына чейин жүргүзүлгөн. Бул изилдөө республиканын төрт (Чүй, Жалал-Абад, Ош жана Ысык-Көл) аймактарын, анын ичинде 5 шаарды жана шаарчаларды жана 18 айылды камтыды.
Негизги изилдөө ыкмасы катары тандалып алынган айыл чарба жана азык-түлүк тармактарындагы кызыкдар тараптар менен терең маектешүүлөр колдонулду. Негизги суроолор өндүрүш, керектөө жана соода процесстерине, ошондой эле экономикалык төмөндөөнүн натыйжаларына, кыйыр же түз кредиттик чектөөлөргө багытталган. Ар кандай айыл чарба өндүрүүчүлөрү, алдыңкы азык-түлүк жеткирүүчүлөр, кайра иштетүүчүлөр, интеграторлор, соодагерлер, сатып алуучулар, чекене сатуучулар, банктар жана мамлекеттик кызматкерлер менен 75тен ашуун терең маектешүү жүргүзүлдү.
Долбоордун жыйынтыктары
Изилдөө аяктагандан кийин, дүйнөлүк каржы-экономикалык кризистин таасиринен улам келип чыккан Кыргызстандын агрардык секторундагы негизги өнүгүү тенденциялары жана өзгөрүүлөр аныкталды, кризиске каршы туруу боюнча сунуштар жана анын кыска жана орто мөөнөттүү динамикасынын сценарийлери таасири иштелип чыккан.
Бардык катышуучу өлкөлөрдүн: Кыргызстан, Венгрия, Армения жана Украинанын аналитикалык отчетторунун негизинде, долбоор боюнча пландаштырылган акыркы отчет, айыл чарба экономикасынын илимий изилдөө институту (AKI, Будапешт) тарабынан даярдалган, ал кошумча суроо-талап боюнча жалпы ruraldevelopmentfund2020@gmail.com берилет