21-кылым - бул технологиянын жана инновациянын кылымы, күн сайын адамдардын иш-аракетинин кайсы гана тармагы болбосун жаңы ыкмалар жана ыкмалар көбөйүп жатат. "Жакшыраак, тезирээк, ыңгайлуураак, жаңыраак" - бул жаңы доордун жана муундун урааны. Акыркы технологиялар жана ачылыштар фантастикалык келечекти чындыкка айландырды - азыркы учурда ар кандай идеялар үчүн көптөгөн мүмкүнчүлүктөр бар!
Ошол эле учурда, жаңы методдорго, ыкмаларга жана инновациялык ачылыштарга уламдан-улам көбүрөөк көңүл буруп, жаңы жана белгисиз нерселерге умтулуу менен биз буга чейин топтолгон билимдерди - кылымдар бою акылмандыгын жана улуулугун сиңирип алган билимдерибизди унутуп, жоготуп алабыз.
Биз түбөлүк эмнени жоготуп жатабыз? Мунун ордуна эмне келет? Убакыттын тез өтүшүн токтотуп, артка кайтарууга болобу? Өткөндү унутуп жатып, жаңы билимге умтулуу акталабы?
Өткөн кылымдардагы билимибизди жоготуп, тамырыбызды унутуп, келечекке дагы бара беребиз. Бирок көптөгөн суроолорго жылдар бою топтолуп, муундан муунга өтүп келе жаткан жооптор бар. Бул, айрыкча, бай, түркүн-түстүү тарыхы бар кыргыздарга тиешелүү.
Кантип сактап калуу жана келечек муундарга тынчтыкты, бакубатчылыкты жана ынтымакты алып келген жакшы илимдерди жана каада-салттарды өткөрүп берүү керек? Адамдын өзү жашаган жер жана аны курчап турган жаратылыш менен гармониясы? Токойлорубуз жоголуп, дарыяларыбыз соолуп калбашы үчүн, жашыл чөп болуп, муундар ортосундагы жип үзүлүп калбашы үчүн, ушул билимди кантип сактап, келечектеги урпактарга өткөрүп берүү керек? Ушул жана башка суроолорго жооп издеп, салттуу билим, ата-бабаларыбыздын илими илгерки замандарда пайда болгондой эле, азыркы учурда да пайдалуу жана зарыл болгон идеяларды ойлоп таптык.
Кыргыздын салттуу билими көчмөн турмуштун тажрыйбасынан алынган. Бул малдарды табигый тоют менен багуу, үйүңүздү - боз үйдү куруп, жасалгалоо, көчмөндөрдүн шартында жана айыл чарба продуктулары жок кезде жөнөкөй, бирок пайдалуу жана аш болумдуу тамактарды бышыруу жөнүндө билим. Бул билим кылымдар бою иштелип чыккан тутум аркылуу - муундан муунга, энеден кызга, атадан балага өткөн.
Көптөгөн ондогон жылдар бою мажбурлап отурукташуу үчүн ата-бабалардын билими унутулуп, өчүрүлүп, иш жүзүндө жоголгон. Билимди жана тажрыйбаны сактаган жана биз менен бөлүшө алган адамдар өтө эле аз калды. Азыркы учурда биздин мамлекет туш болгон кыйынчылыктар менен катар, кыргыздын салттуу билимин, тажрыйбасын жана тажрыйбасын топтоо, сактоо же жайылтуу сыяктуу маселелерге өтө эле аз көңүл бурулат. Бирок биз бул боштукту сезип, аны толтурууга аракет кылабыз, анткени азыркы учурда бизге тынчтыкты жана ынтымакты, биримдикти жана гүлдөп-өнүгүүнү сактап калуу үчүн ата-бабаларыбыздын билими жетишсиз.
Кыргыздын салттуу билими - бул муундардын жана мезгилдердин акылмандыгы түп нускасында сакталып калган дүйнө, ушунчалык кызыктуу, бирок дагы деле болсо белгисиз жана жагымдуу болгон дүйнө. Биз убакыттын өтүшү менен кызыктуу саякатты баштоого аракет кылабыз, ал жаңы мүмкүнчүлүктөрдү жана идеяларды ачып, горизонтторду кеңейтип, жаңы билимди берет.
Салттуу билим - бул кылымдар бою иштелип чыккан жана жылмаланган күнүмдүк маселелерди чечүүдө практикалык ыкмалар жана ыкмалар. Аларда адамдардын терең акылмандыгы, курчап турган дүйнө, жашоо жөнүндө ой-пикирлери камтылып, жомок жана дастандар, ырлар жана легендалар, окуялар жана жөнөкөй кеңештер түрүндө муундан муунга өтүп келет.