Кыргыз Республикасындагы токой жана айыл жерлериндеги киреше булактары - потенциалды өнүктүрүү (ПРОФОР)
Кыргыз Республикасындагы токой жана айыл жерлериндеги киреше булактары - потенциалды өнүктүрүү (ПРОФОР)
Кыргызстан тоолуу өлкө, анда башка жаратылыш ресурстарына салыштырмалуу токой ресурстары аз өлчөмдө берилген. Бирок, өлкөбүздүн чакан гана аянты токой менен капталгандыгына карабастан, алар биологиялык ар түрдүүлүккө бай жана экосистеманын ажырагыс бөлүгү болуп саналат. Токойлор өтө маанилүү коргоочу жана экологиялык ролду гана ойнобостон, баалуу токой өнүмдөрүнүн булагы болуп саналат, бул алардын жанында жашаган калктын күнүмдүк жашоосунда өзгөчө мааниге ээ. Токойдун токой ресурстары - жапайы мөмө-жемиштер, дары чөптөр, жаңгактар, жемиштер, козу карындар - токойго жакын жашаган жамааттардын социалдык-экономикалык өнүгүүсүнө чоң таасирин тийгизет. Тургундар отун теришет, үй жаныбарларына жем беришет, токойлордо мал жаюшат жана жыйналган мөмөлөрдөн ар кандай продукцияларды өндүрүшөт. Көпчүлүк адамдар, айрыкча жакырлар жана аялдар үчүн, токойдун жыгачтан тышкары байлыктарын чогултуу жана пайдалануу алардын үй-бүлөлүк бюджетине олуттуу киреше алып келет.
Жүзөгө ашырылган жылдары: 2010-2011-жж Аткарыла турган жер: Чүй, Жалал-Абад жана Баткен облустары
Донор: Дүйнөлүк банк
Өнөктөш: жергиликтүү токой чарба ишканалары, Чоң-Кемин улуттук паркы, Көк-Ойрок жамааты
Долбоордун максаты Токой аймактарында жана анын айланасында жашаган жергиликтүү жамааттардын мүчөлөрүнүн токой ресурстарын, айрыкча, токойдун жыгачтан алынган токой өнүмдөрүн пайдалануудан түшкөн кирешелеринин көбөйүшүнө тоскоол болгон институционалдык жана базардагы чектөөлөрдү карап чыгуу.
Долбоордун алкагында жүргүзүлүп жаткан изилдөөлөр токой чарбачылыгы менен жергиликтүү жамааттардын ортосундагы расмий жана расмий эмес мамилелерди, эки тараптын тең муктаждыктарын жана күтүүлөрүн изилдөөгө жана токойдун жыгач эмес продуктуларын пайдаланууда эң натыйжалуу өнөктөштүк механизмдерин изилдөөгө багытталган.
Долбоордун негизги бенефициарлары Кыргызстандын өкмөтү, токойлордо жана анын айланасында жашаган жергиликтүү жамааттардын тургундары. Тандалган токой чарбасы - Чүй районундагы Мамлекеттик "Чоң-Кемин" жаратылыш паркы - Чүй облусундагы Жайыл токой чарба ишканасы - Жалал-Абад облусундагы Тоскоол-Ата токой чарбасы - Жалал-Абад облусундагы Токтогул токой чарба ишканасы - Баткен аймагындагы Баткен токой чарбасы
Изилдөө үч багытта жүргүзүлдү Биринчиси, токойду башкаруунун мыйзамдуу негиздерин, ошондой эле жалпы токой чарбасынын ишин кароодо токойду башкарууга катышкан расмий мекемелердин ролун талдоо.
Экинчиси: токой ресурстарын башкаруунун расмий жана расмий эмес механизмдерин, токой ресурстарын пайдалануунун расмий жана иш жүзүндөгү режимдерин изилдөө, токой аянттарына жакын же анын аймагындагы жамааттардын социалдык капиталын жана алардын токой ресурстарын башкарууда жана пайдаланууда алардын ролун изилдөө.
Үчүнчүдөн, жергиликтүү жамааттын кирешеси үчүн маанилүү болгон токой ресурстарынын түрлөрүнөн баштап, ички жана тышкы рынокторго жана экспортерлорго чейинки нарк чынжырын изилдөө - структуралык жана башка маселелерди баалоо менен катар айрым токой ресурстарынан кандайча нарктын түзүлүшүн аныктоо.
Долбоордун жыйынтыктары Изилдөөнүн натыйжалары токой байлыктарын башкаруу жана пайдалануу боюнча токой чарбасынын, жергиликтүү жамааттардын жана айыл өкмөттөрүнүн кызыкчылыктарын эске алуу боюнча мыйзамдуу жана институттук сунуштар менен бирдиктүү анализге айкалыштырылып, токой жана токойлорго өз ара алгылыктуу жана пайдалуу жеткиликтүүлүктүн негизинде - токойдун жыгачтан жасалган буюмдары.
Долбоордун аягында кызыкдар тараптардын семинары уюштурулуп, анда изилдөөнүн натыйжалары көрсөтүлүп, мындан аркы биргелешкен демилгелер боюнча маселелер, ошондой эле мыйзам чыгаруу деңгээлиндеги өзгөртүүлөр боюнча сунуштар талкууланды.